Μια διδακτική πρόταση για το ρήμα «ὁράω-ῶ» στα Αρχαία Ελληνικά της Α΄ Λυκείου

Μάθημα: Αρχαία ελληνικά

Διάρκεια διδασκαλίας: μία διδακτική ώρα

Τάξη: Α Λυκείου

Διδακτική ενότητα: Θουκυδίδου Ιστορίαι , Κερκυραϊκά, βιβλίο 3, κεφ. 81

(Το ρήμα «ὁράω-ῶ») με τύπους του που απαντούν στην ενότητα: 81.2 (ὀφθῶσι) και 81.3 (ἑώρων).

Οργάνωση τάξης: οι μαθητές/τριες εργάζονται σε 4 εξαμελείς ομάδες.

Στόχοι: επιδιώκεται οι μαθητές/τριες να

-γνωρίσουν τα ηλεκτρονικά λεξικά της Πύλης της ελληνικής γλώσσας

-εξοικειωθούν με την αναζήτηση λημμάτων

-κατανοήσουν λέξεις ή φράσεις σχετικές με σύνθετα ή παράγωγα του ρήματος («ὁράω-ῶ»).

Λογισμικό: Ιnternet explorer

Προετοιμασία: ξενάγηση των μαθητών στο περιβάλλον της Πύλης της ελληνικής γλώσσας, αναζήτηση σε λεξικά και σύνθετη αναζήτηση σε σώματα κειμένων.

Πορεία διδασκαλίας: δίνεται στους μαθητές κοινό φύλλο εργασίας με τρεις δραστηριότητες. Στο φύλλο εργασίας καταγράφονται οι οδηγίες πλοήγησης στην Πύλη της ελληνικής γλώσσας.

1. Στην πρώτη δραστηριότητα αναζητούν σύνθετα του ρήματος «ορώ» στη νέα ελληνική σε σώματα κειμένων και καταγράφουν τη σημασία τους.

2. Στη δεύτερη δραστηριότητα αναζητούν από ηλεκτρονικό λεξικό τα ίδια ρήματα και ονόματα, ώστε να εντοπίσουν αν έχουν την ίδια σημασία και στην αρχαία και στη νέα ελληνική γλώσσα.

3. Στην τρίτη δραστηριότητα από τη ρίζα οφθ* του ρήματος αναζητούν παράγωγα από ηλεκτρονικό λεξικό, όπου εντοπίζεται ο κοινός νοηματικός άξονάς τους και ζητούνται προτάσεις, αλλά και σημασία εκφράσεων της αρχαίας ελληνικής στη νέα ελληνική.

4. Στην τέταρτη δραστηριότητα από τα θέματα του ρήματος ειδ, ιδ, ορα, οπ, ζητούνται παράγωγα με τη χρήση ηλεκτρονικών λεξικών.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1^η δραστηριότητα:

Ομάδα 1

Από την Πύλη της ελληνικής γλώσσας

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

επιλέξτε  Νέα ελληνική > Εργαλεία > Σώματα κειμένων ανατρέξτε στην εφημερίδα  Νέα, πληκτρολογήστε τα σύνθετα ρήματα από το ορώ:

 1. φρουρώ…………………………………………………………………………….

2.εποπτεύω……………………………………………………………………………

 3. τιμωρώ……………………………………………………………………………..

 4. εποφθαλμιώ……………………………………………………………………….

 5. οραματίζομαι……………………………………………………………………..

 και  εντοπίστε τη σημασία τους.

Ομάδα 2

Από την Πύλη της ελληνικής γλώσσας

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

επιλέξτε  Νέα ελληνική > Εργαλεία > Σώματα κειμένων ανατρέξτε στην εφημερίδα  Νέα, πληκτρολογήστε τα σύνθετα ονόματα από το ορώ:

1. υπεροπτικός………………………………………………………………………….

2.αυτόπτης……………………………………………………………………………

3.αδιόρατος……………………………………………………………………………

4.επόπτης……………………………………………………………………………

5.πανοραμικός………………………………………………………………………

 και εντοπίστε τη σημασία τους.

Ομάδα 3

Από την Πύλη της ελληνικής γλώσσας

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

επιλέξτε  Νέα ελληνική > Εργαλεία > Σώματα κειμένων ανατρέξτε στην εφημερίδα  Μακεδονία, πληκτρολογήστε τα σύνθετα ρήματα από το ορώ:

1. φρουρώ………………………………………………………………………….

2. αφορώ……………………………………………………………………………

3. τιμωρώ………………………………………………………………………….

4. υποπτεύομαι……………………………………………………………………..

5. οραματίζομαι……………………………………………………………………

 και εντοπίστε τη σημασία τους.

Ομάδα 4

Από την Πύλη της ελληνικής γλώσσας

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

επιλέξτε  Νέα ελληνική > Εργαλεία > Σώματα κειμένων  ανατρέξτε στα Διδακτικά βιβλία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου πληκτρολογήστε τα σύνθετα ρήματα από το ορώ:

1. θεωρώ………………………………………………………………………….

2. εποφθαλμιώ……………………………………………………………………

3. τιμωρώ………………………………………………………………………….

4. εποπτεύω……………………………………………………………………..

5. οραματίζομαι……………………………………………………………………

 και  εντοπίστε τη σημασία τους.

2^η δραστηριότητα

Ομάδα 1

Από την Πύλη της ελληνικής γλώσσας

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

επιλέξτε Νέα ελληνική > Εργαλεία >  Ηλεκτρονικά λεξικά > Λεξικό Τριανταφυλλίδη και εντοπίστε αν τα παρακάτω ρήματα έχουν την ίδια σημασία, σύμφωνα με το λεξικό, με αυτή που βρήκατε στα σώματα κειμένων της προηγούμενης δραστηριότητας:

1. φρουρώ………………………………………………………………………….

2.εποπτεύω……………………………………………………………………………

3. τιμωρώ………………………………………………………………………….

4. εποφθαλμιώ……………………………………………………………………..

5. οραματίζομαι……………………………………………………………………

Ομάδα 2

Από την Πύλη της ελληνικής γλώσσας

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

επιλέξτε Νέα ελληνική > Εργαλεία >  Ηλεκτρονικά λεξικά > Λεξικό Τριανταφυλλίδη και εντοπίστε αν τα παρακάτω ονόματα έχουν την ίδια σημασία, σύμφωνα με το λεξικό, με αυτή που βρήκατε στα σώματα κειμένων της προηγούμενης δραστηριότητας:

1.υπεροπτικός………………………………………………………………………..

2.αυτόπτης……………………………………………………………………………

3.αδιόρατος……………………………………………………………………………

4.επόπτης……………………………………………………………………………..

5.πανοραμικός………………………………………………………………………

Ομάδα 3

Από την Πύλη της ελληνικής γλώσσας

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

επιλέξτε Νέα ελληνική > Εργαλεία >  Ηλεκτρονικά λεξικά > Λεξικό Τριανταφυλλίδη και εντοπίστε αν τα παρακάτω ρήματα έχουν την ίδια σημασία, σύμφωνα με το λεξικό, με αυτή που βρήκατε στα σώματα κειμένων της προηγούμενης δραστηριότητας:

1. φρουρώ………………………………………………………………………….

2. αφορώ……………………………………………………………………………

3. τιμωρώ………………………………………………………………………….

4. υποπτεύομαι……………………………………………………………………..

5. οραματίζομαι……………………………………………………………………

Ομάδα 4

Από την Πύλη της ελληνικής γλώσσας

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

επιλέξτε Νέα ελληνική > Εργαλεία >  Ηλεκτρονικά λεξικά > Λεξικό Τριανταφυλλίδη και εντοπίστε αν τα παρακάτω ρήματα έχουν την ίδια σημασία, σύμφωνα με το λεξικό, με αυτή που βρήκατε στα σώματα κειμένων της προηγούμενης δραστηριότητας:

1. θεωρώ………………………………………………………………………….

2. εποφθαλμιώ……………………………………………………………………

3. τιμωρώ………………………………………………………………………….

4. εποπτεύω……………………………………………………………………..

5. οραματίζομαι……………………………………………………………………

3^η δραστηριότητα

Κοινή δραστηριότητα για όλες τις ομάδες

α. Από την Πύλη της ελληνικής γλώσσας

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

επιλέξτε  Νέα ελληνική > Εργαλεία > Σώματα κειμένων και ανατρέξτε στις εφημερίδες  Νέα, Μακεδονία και στα Διδακτικά βιβλία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, προκειμένου να βρείτε δέκα παράγωγες λέξεις για τη ρίζα οφθ* [1] .

1)……………………,2)………………………,3)……………………….,4)…………

5)……………………,6)………………………,7)……………………….,8)…………,

9)……………………,10)………………………

β. Κατόπιν ανατρέξτε  στην Πύλη της ελληνικής γλώσσας 

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

> Νέα ελληνική >  Εργαλεία >  Ηλεκτρονικά λεξικά > Λεξικό Τριανταφυλλίδη και

i) εντοπίστε αν τα παράγωγα αυτά έχουν κάποιο κοινό νοηματικό άξονα.

ii) σχηματίστε προτάσεις με τις ακόλουθες λέξεις: 

 οφθαλμαπάτη…………………………………………………………………………...................................................................................................................................

 οφθαλμοφανής…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

γ) αναζητήστε  τη σημασία των πέντε εκφράσεων που παρατίθενται στο λήμμα οφθαλμός της αρχαίας ελληνικής:

1)……………………………………………………………………………………

2)……………………………………………………………………………………

3)……………………………………………………………………………………

4)…………………………………………………………………………………..

5)……………………………………………………………………………………

4^η δραστηριότητα

Κοινή δραστηριότητα για όλες τις ομάδες

Ανατρέξτε στην  Πύλη της ελληνικής γλώσσας

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

  > Νέα ελληνική >  Εργαλεία >  Ηλεκτρονικά λεξικά > Λεξικό Τριανταφυλλίδη και εντοπίστε από δύο παράγωγα  της νέας ελληνικής για καθένα από τα θέματα του ρήματος «ὁράω-ῶ»:

ειδ………………………………………………………………………………….

 ιδ………………………………………………………………………………….

 ορα…………………………………………………………………………………

 οπ………………………………………………………………………………….

 

ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

Α. Να σχηματίσετε προτάσεις με τις ακόλουθες εκφράσεις:

η άλλη όψη του νομίσματος, εκ πρώτης όψεως, εν όψει, υπ’ όψιν, εξ όψεως, λογαριασμός όψεως.

Β. Να συμπληρώσετε τα κενά με τα ακόλουθα ρήματα, σύνθετα του βλέπω

(αποβλέπω, διαβλέπω, επιβλέπω, καλοβλέπω, αναβλέπω, αγριοβλέπω, ξαναβλέπω, κακοβλέπω):

1. Ένα ψύχραιμο μάτι………….. την τακτική που θα εφάρμοζε ένας έμπειρος δικαστής.

2. Ήταν ο ίδιος παρών για να ………….. την εκτέλεση του σχεδίου του.

3. Ήθελε να …………  τα χειρόγραφά του, πριν τα δώσει στο τυπογραφείο.

4. Τη νύχτα δεν …………….., λόγω της ηλικίας του.

5. Το συγκεκριμένο πολιτικό πρόσωπο δεν ……….. στην ανατροπή της καθεστηκυίας τάξης.

6. ……………………. προς τον ουρανό ικετευτικά, για να βρω λύση στα δυσεπίλυτα προβλήματά μου.

7. Με …………….. κάθε φορά που θίγω αυτό το τόσο δυσάρεστο και απεχθές θέμα.

8. ………………. κάθε προοπτική συμφιλίωσης και συνεργασίας με τους αντιπάλους μας.

     ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

KΡΙΤΗΡΙΑ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΗ (ΔΙΑΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΦΑΣΗ)

ΚΡΙΤΗΡΙΑ	ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ ΜΕΤΡΙΑ	ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΑ	ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ   ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ
ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ (αναζήτηση πληροφοριών)
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ (προφορική και γραπτή επικοινωνία, παρουσίαση)
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ (αυτενέργεια, συνεργασία, αυτοεκτίμηση)
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ
ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ
ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΧΡΟΝΟΥ

KΡΙΤΗΡΙΑ ΕΤΕΡΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΟΜΑΔΑΣ (ΔΙΑΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΦΑΣΗ)

ΚΡΙΤΗΡΙΑ	ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ ΜΕΤΡΙΑ	ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΑ	ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ   ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ
ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ (αναζήτηση πληροφοριών)
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ (προφορική και γραπτή επικοινωνία, παρουσίαση)
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ (αυτενέργεια, συνεργασία, αυτοεκτίμηση)
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ
ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ
ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΧΡΟΝΟΥ

---

[1] : Θουκυδίδου Ιστορίαι , Κερκυραϊκά, βιβλίο 3, 81.2 (ὀφθῶσι).