ΓΛΩΣΣΑ-ΛΟΓΟΣ
More presentations from lixourioti
Τετάρτη 2 Σεπτεμβρίου 2015
ΓΛΩΣΣΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ: ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΤΥΠΟΣ
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΤΥΠΟΣ
More presentations from lixourioti
Παρασκευή 2 Ιανουαρίου 2015
Περιδιαβάζοντας την ποίηση της Κικής Δημουλά με την επίγευση ενός «κονιάκ μηδέν αστέρων
1.ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
Τίτλος: Περιδιαβάζοντας
την ποίηση της Κικής Δημουλά με την επίγευση ενός «κονιάκ μηδέν αστέρων»
Δημιουργός: Ληξουριώτη Παναγιώτα.
Γνωστικό αντικείμενο: Νεοελληνική
λογοτεχνία Α΄ & Γ΄ Λυκείου,
Νεοελληνική Γλώσσα Β΄ Λυκείου (λογοτεχνική κριτική).
Διδακτική ενότητα: Η διδακτική πρόταση
είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί στα εξής διδακτικά αντικείμενα: 1. Λογοτεχνία
Α΄Λυκείου: σύγκριση παραδοσιακής-μοντέρνας ποίησης 2.
Έκφραση-Έκθεση Β΄Λυκείου: κεφάλαιο Παρουσίαση – Κριτική (υποενότητα:
λογοτεχνική κριτική) και 3. Λογοτεχνία Γ΄ Λυκείου (Γενικής παιδείας και Κατεύθυνσης:
Κ. Δημουλά).
Χρονική
διάρκεια: 5 διδακτικές ώρες.
Προϋποθέσεις υλοποίησης:
·
Διαθέσιμο Εργαστήριο Πληροφορικής.
·
Εξοικείωση εκπαιδευτικού – μαθητών με την
πλοήγηση στο διαδίκτυο, τη χρήση του επεξεργαστή κειμένου και τη δημιουργία
παρουσιάσεων.
·
Εξοικείωση εκπαιδευτικού – μαθητών με τον
ομαδοσυνεργατικό τρόπο διδασκαλίας.
·
Ευελιξία στο ωρολόγιο πρόγραμμα.
-Η
πρόταση βασίζεται στην ομαδοσυνεργατική μάθηση και ακολουθεί προσέγγιση των πολυγραμματισμών και της
πολυτροπικότητας στην επικοινωνία (Cope & Kalantzis 2000). Ο ρόλος του καθηγητή
είναι βοηθητικός και εμψυχωτικός στο πλαίσιο ζώνης της επικείμενης ανάπτυξης (Vygotsky 1978). Εκπονείται στο σχολικό
εργαστήριο.
Εργαλεία (Έντυπα και ηλεκτρονικά):
·
Σχολικό Εγχειρίδιο (Κείμενα Νεοελληνικής
Λογοτεχνίας Γ΄ Λυκείου/ Κατεύθυνσης και Γενικής Παιδείας, Έκφρασης –Έκθεσης Β
λυκείου).
·
Λογισμικό Επεξεργασίας Κειμένου (Microsoft Word).
·
Έντυπα φύλλων εργασίας.
·
Χρήση των εικόνων της Google.
·
Λογισμικό Παρουσιάσεων (PowerPoint).
·
Λογισμικό Wordle.
·
Λογισμικό Office Timeline.
·
Διαδίκτυο/ Βασικές
Διευθύνσεις Περιήγησης:
2. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
•Η
διδακτική πρόταση που ακολουθεί αφορά κατά βάση στη Νεοελληνική Λογοτεχνία της
Α΄ & Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου αλλά με τις κατάλληλες προεκτάσεις μπορεί να
εφαρμοστεί και στη Νεοελληνική Γλώσσα Β΄
Λυκείου.
•Το
περιεχόμενο της διδακτικής παρέμβασης συνίσταται στη γνωριμία των μαθητών με τα
χαρακτηριστικά του έργου της Κικής Δημουλά, η οποία θα επιτευχθεί με αφετηρία το ποίημα «Κονιάκ μηδέν αστέρων»
μέσα από μια διερευνητική μαθησιακή διαδικασία στο υλικό των πηγών (σχολικό εγχειρίδιο
και υλικό διαθέσιμο στο διαδίκτυο). Ως παραγόμενο υλικό ορίζεται η εκπόνηση
τελικής συνθετικής εργασίας με τη χρήση λογισμικού παρουσίασης.
Το
διδακτικό αυτό σενάριο ακολουθεί το «Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών για τη
Λογοτεχνία» ως προς τα μέσα και τη
μέθοδο διδασκαλίας που χρησιμοποιούνται και ως
προς τους στόχους τους οποίους υπηρετεί.
3. ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ
Το σκεπτικό της
διδακτικής παρέμβασης βασίστηκε:
Ø Στο ότι
το κείμενο «Κονιάκ μηδέν αστέρων»
υπάρχει μεν στο σχολικό βιβλίο Λογοτεχνίας Κατεύθυνσης Γ΄ Λυκείου (σελ. 109),
μπορεί δε να προταθεί ως ενδεικτικό κείμενο μοντέρνας ποίησης για την Α΄
Λυκείου, για την ενότητα «Παράδοση και Μοντερνισμός», προκειμένου να έχουν τη
δυνατότητα οι μαθητές να αποκτήσουν μία
πρώτη γνωριμία με την βραβευμένη εν ζωή ποιήτρια της 2ης μεταπολεμικής γενιάς, διευρύνοντας τη γνώση
τους για τον ποιητικό κόσμο της Δημουλά.
Με βάση το ποίημα θα εντοπίσουν τέσσερεις βασικούς θεματικούς πυλώνες της
ποίησής της: φωτογραφία (τέχνη), μνήμη/λήθη, έρωτα, φθορά-θάνατο.
Ø Στη
διαπίστωση ότι οι μαθητές «επικοινωνούν» περισσότερο με την ποίηση κάτω από
συγκεκριμένες προϋποθέσεις: όταν τους δίνεται η
δυνατότητα αφενός μεν να γνωρίσουν το πλαίσιο σύνθεσης ενός ποιητικού κειμένου
και το βιωματικό υλικό που αποτελεί την αφετηρία έμπνευσης του δημιουργού του και
αφετέρου όταν ανταλλάσσουν απόψεις στο πλαίσιο συνεργασίας σε ομάδες για την
αποκρυπτογράφηση των πολλαπλών επιπέδων ανάγνωσης ενός ποιήματος.
Ø Στην
αναγνώριση της παιδαγωγικής αξίας της εργασίας σε ομάδες η οποία συνίσταται
στην εξασφάλιση της δυνατότητας για ανατροφοδότηση των μαθητών με πληροφορίες
και αξιολογικές κρίσεις που προέρχονται από την ίδια την ομάδα (κατά τη
διάρκεια της ενδιάμεσης αξιολόγησης) και προκύπτουν ως αποτέλεσμα μιας διδακτικής
πρακτικής, που εστιάζει στην ανακαλυπτική πορεία μάθησης και στην ενεργό
συμμετοχή των μαθητών σε όλες τις φάσεις της μαθησιακής διαδικασίας.
Ø Στις
ποικίλες δυνατότητες που προσφέρει η χρήση των γενικών εργαλείων των Τ.Π.Ε. και
του διαδικτύου κατά τη διδασκαλία, όπως είναι η αναζήτηση, αξιολόγηση, επιλογή,
σύνθεση και παρουσίαση γνωστικού τύπου πληροφοριών από τους μαθητές, η
ενθάρρυνση του πειραματισμού και της δημιουργικότητας μέσω της αξιοποίησης των
ηλεκτρονικών περιβαλλόντων παραγωγής γραπτού λόγου, η χρήση πολλαπλών αναπαραστατικών
μορφών, η ακροαματική πρόσληψη της ποίησης.
•Οι διδακτικοί στόχοι που επιδιώκεται να
υπηρετήσει η συγκεκριμένη διδακτική παρέμβαση είναι οι ακόλουθοι:
Α. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Επιδιώκεται
οι μαθητές:
Ø Nα ξεκινήσουν τη γνωριμία τους με την ποίηση
της Κ. Δημουλά αρχίζοντας από το «Κονιάκ μηδέν αστέρων» για να περάσουν
στοχευμένα σε άλλα ποιήματα της ίδιας και σε αντίστοιχα άλλων ποιητών,
Ø Να
γνωρίσουν την ποιήτρια και το έργο της αξιοποιώντας
εξωκειμενικά στοιχεία, όπως βιογραφικά και
εργογραφικά, για την ερμηνεία των κειμένων,
Ø Να
ανακαλύψουν βασικούς νοηματικούς άξονες της ποίησης της Δημουλά
(φωτογραφία, μνήμη, έρωτα, φθορά),
Ø Να κατανοήσουν
τη στενή σχέση μορφής - περιεχομένου,
Ø Να
διερευνήσουν την αντίθεση παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης,
Ø Να
εντοπίσουν θεματικές και μορφολογικές ομοιότητες ανάμεσα στο «Κονιάκ μηδέν
αστέρων» και άλλα ποιήματα της ίδιας της ποιήτριας,
Ø Να εντοπίσουν θεματικές και μορφολογικές
ομοιότητες ανάμεσα στο «Κονιάκ μηδέν αστέρων» και σε ποιήματα άλλων ποιητών (Καβάφη,
Μαβίλη, Πολυδούρη) και να διακρίνουν πιθανές επιρροές,
Ø Να
ασκηθούν στην παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου,
Ø Να
ασκηθούν στη σύνταξη λογοτεχνικής κριτικής, βασισμένοι στο σχετικό κεφάλαιο του
σχολικού εγχειριδίου της νεοελληνικής γλώσσας Β΄ Λυκείου,
Ø Να
διαμορφώσουν κίνητρα που να τους ωθούν σε μια σταθερότερη αναγνωστική σχέση με
τη λογοτεχνία και εκτός σχολικού περιβάλλοντος (φιλαναγνωσία) με στόχο τη
διεύρυνση του μορφωτικού τους υπόβαθρου και την ενίσχυση της ανθρωπιστικής
διάστασης της παιδείας τους.
Β. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Αναμένεται
οι μαθητές:
Ø Να
αναπτύξουν δεξιότητες συνεργατικής μάθησης,
Ø Να
εξοικειωθούν με τη διερευνητική - βιωματική μάθηση,
Ø Να
ασκηθούν στην αναζήτηση, κριτική αποτίμηση και επιλογή υλικού μέσα από την
ποικιλία των πηγών που εξασφαλίζει το διαδίκτυο,
Ø Να
αυτενεργήσουν και να οικοδομήσουν νέα γνώση, αξιοποιώντας, εμπλουτίζοντας ή
τροποποιώντας υφιστάμενες γνωστικές δομές,
Ø να
εντοπίσουν τις λέξεις-κλειδιά των ποιημάτων και να βρουν τυχόν ομοιότητες που υπάρχουν
μεταξύ τους,
Ø να
εντοπίσουν τα χαρακτηριστικά της νεότερης ποίησης,
Ø να
απολαύσουν αισθητικά τα ποιήματα,
Ø να
δημιουργήσουν κείμενα δικά τους ,
Ø να
μάθουν πως ένα ποιητικό κείμενο δε μας μαθαίνει πράγματα μόνο για τους
άλλους αλλά και για τους εαυτούς μας
διαμορφώνοντας στάσεις ζωής και αξίες,
Ø Να
ασκηθούν σε δραστηριότητες αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης στο πλαίσιο της
ανατροφοδότησης τόσο σε επίπεδο ενδοομαδικό όσο και σε αυτό της ολομέλειας,
αξιοποιώντας τις επισημάνσεις της ομάδας, των άλλων ομάδων και του
εκπαιδευτικού.
Παιδαγωγικοί στόχοι
ü να
καλλιεργήσουν κοινωνικές δεξιότητες ομαδοσυνεργατικής μάθησης (συνεργασία) μέσα
από την εργασία τους σε ομάδες, αλληλεπιδρώντας με τους συμμαθητές τους για την
επίτευξη κοινού στόχου και να εκτιμήσουν της αποτελεσματικότητα της
συνεργατικής μάθησης,
ü να
συμμετάσχουν ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες και
αποφασίζοντας για τον τρόπο δράσης τους. Έτσι
προωθείται η αυτενέργεια και η
οικοδόμηση της γνώσης από τους ίδιους τους μαθητές, που αναλαμβάνουν κεντρικό
και ενεργητικό ρόλο στη μαθησιακή διαδικασία
αποτινάσσοντας τον παθητικό ρόλο και την απραγία (κριτικός
γραμματισμός),
ü να
αναπτύξουν φαντασία, δημιουργικότητα και ικανότητα ενσυναίσθησης,
ü να
μπορούν να διαχειρίζονται τη γνώση και να διακρίνουν την αξιοπιστία των
διαφόρων πηγών.
Γ. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ
Προσδοκάται
οι μαθητές:
ü να
χρησιμοποιήσουν τον υπολογιστή όχι μόνο ως εργαλείο αλλά και ως περιβάλλον
μάθησης, αξιοποιώντας τις ιδιότητες του ηλεκτρονικού τρόπου γραφής (ψηφιακός
γραμματισμός),
ü να εξοικειωθούν
με τις νέες τεχνολογίες και το Διαδίκτυο και να αξιοποιούν
το υλικό που υπάρχει σε αυτό για μαθησιακούς σκοπούς. Να καλλιεργηθεί,
επομένως, η σταδιακή εξοικείωση του
μαθητή με ανοιχτά περιβάλλοντα μάθησης, ώστε να ξεφύγει από τη λογική του ενός
εγχειριδίου, ως αποκλειστική πηγή πληροφόρησης και προβληματισμού
ü να
ασκηθούν στη χρήση των υπολογιστικών εργαλείων (πλοήγηση στο διαδίκτυο, κειμενογράφος,
ηλεκτρονικά εργαλεία,
ü Να
καλλιεργήσουν την ικανότητα να σταχυολογούν και να αξιολογούν πληροφορίες ως
προς τη χρησιμότητά τους (κριτικός γραμματισμός).
Ø Να
ασκηθούν στη χρήση του επεξεργαστή κειμένου και του λογισμικού παρουσίασης για
τη συνεργατική παραγωγή κειμένων (απλών και πολυτροπικών). Επίσης στη χρήση των
λογισμικών Wordle και Office Timeline και των εικόνων της Google.
ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ
Να εξοικειωθούν με την αξιοποίηση των πολυμέσων για την
προσέγγιση και αισθητική απόλαυση της ποίησης. Συμβατότητα με το ΑΠΣ &
το ΔΕΠΠΣ:
Στη α Λυκείου ενδείκνυται
η ιστορική-γραμματολογική διάταξη των κειμένων σε συνδυασμό με την ειδολογική
κατάταξη και με έμφαση σε μεγάλους σταθμούς της γραμματείας μας, καθώς και η
αντιπαράθεση στοιχείων παραδοσιακής-μοντέρνας ποίησης.
Ακολουθώντας όσα ορίζονται από το ΑΠΣ ΚΑΙ το
ΔΕΠΠΣ οι μαθητές με το παρόν σενάριο
γνωρίζουν τη νεότερη σε αντιστοιχία ως προς τα θεματικά μοτίβο με την παραδοσιακή
ποίηση.
4. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ
ΠΡΟΤΑΣΗΣ
Η προβληματική της διδακτικής παρέμβασης:
Περιεχόμενο
της διδακτικής αυτής παρέμβασης αποτελεί η αισθητική και ερμηνευτική προσέγγιση
της ποίησης της Κικής Δημουλά (με αφετηρία το ποίημα «Κονιάκ μηδέν αστέρων» και
με τη χρήση εργαλείων Τ.Π.Ε.) σε μια απόπειρα οικείωσης του ιδιαίτερου
περιεχομένου της από μαθητές που σε μεγάλο ποσοστό δεν έχουν ακόμη γνωρίσει τον τρόπο ζωής, τα συναισθήματα και τον ιδιάζοντα
ψυχισμό αυτής της εν ζωή ποιήτρια της β μεταπολεμικής γενιάς.
Το σκεπτικό της πρότασης βασίστηκε στη διαπίστωση ότι η διερευνητική,
βιωματική και συνεργατική μάθηση που εξασφαλίζουν τα ηλεκτρονικά περιβάλλοντα
γνώσης εμπλέκει συναισθηματικά και λογικά τους μαθητές σε μια δημιουργική
διαδικασία προβληματισμού, αναζήτησης, αναστοχασμού, επιλογής και σύνθεσης που
θα οδηγήσει στην παραγωγή νέας γνώσης και εμπειρίας βασισμένης στην ενεργό
συμμετοχή και αυτενέργεια.
Μέσα και μέθοδος διδασκαλίας:
Ως μέσα διδασκαλίας ορίζονται αφενός το σχολικό εγχειρίδιο και
αφετέρου το διαδίκτυο, και λογισμικά, όπως αυτά της επεξεργασίας κειμένου και
της παρουσίασης, εργαλεία δηλαδή των Τ.Π.Ε. που επιτρέπουν την έρευνα σε
ηλεκτρονικές πηγές και την αποτύπωση της νέας γνώσης υπό μορφή πολυτροπικών
κειμένων. Ως εκ τούτου, η προσέγγιση του ποιήματος με τη χρήση εργαλείων Τ.Π.Ε.
διαφοροποιείται από αυτήν που επιχειρείται στο πλαίσιο του κλασικού γραμματισμού,
καθώς:
Ø Στηρίζεται
στη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης σε πλήθος πληροφοριών, γεγονός που κινητοποιεί
το ενδιαφέρον του μαθητή και διευκολύνει την ερμηνεία της ποίησης,
Ø Αξιοποιεί εμπειρίες και βιώματα του μαθητή από
άλλα γνωστικά αντικείμενα,
Ø Δίνει
τη δυνατότητα στον μαθητή να αυτενεργήσει και να υιοθετήσει έναν πιο ενεργό
ρόλο κατά τη μαθησιακή διαδικασία,
Ø Ενισχύει
τη δυνατότητα αξιοποίησης της συλλογικής εμπειρίας μέσα από συνεργατικά
περιβάλλοντα,
Ø
Υποστηρίζει τη δημιουργική έκφραση του μαθητή μέσα
από περιβάλλοντα που επιτρέπουν τον πειραματισμό σε ποικίλες μορφές έκφρασης
και επικοινωνίας.
Ως εκ
τούτου, η χρήση των Τ.Π.Ε. δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά εντάσσεται στο πλαίσιο
της πρόθεσης δημιουργίας ενός εναλλακτικού παιδαγωγικού περιβάλλοντος με στόχο
την ενθάρρυνση της αυτενέργειας του μαθητή, την εμπλοκή του σε μια διερευνητική
μαθησιακή διαδικασία και την καλλιέργεια της κριτικής του σκέψης.
Στο
πλαίσιο αυτού του μαθητοκεντρικού μοντέλου ο ρόλος του εκπαιδευτικού καθίσταται ουσιαστικότερος, καθώς από
κύριος φορέας της γνώσης μετασχηματίζεται σε καθοδηγητή της προσπάθειας των
μαθητών να αναζητήσουν ψηφιακό υλικό
[ανακαλυπτική - διερευνητική μάθηση], να το επεξεργασθούν και να το συνθέσουν
συνεργατικά [ομαδοσυνεργατική μάθηση] και να μάθουν οικοδομώντας ενεργητικά τη
νέα γνώση [εποικοδομητική μάθηση]. Πιο συγκεκριμένα ο εκπαιδευτικός:
Ø Σχεδιάζει
το πλαίσιο και το περιεχόμενο της μαθησιακής διαδικασίας,
Ø Συντονίζει
τη διαδικασία, εξομαλύνει τυχόν δυσκολίες και ανατροφοδοτεί με σκοπό τόσο την
ενθάρρυνση των μαθητών όσο και την εστίασή τους στον επιδιωκόμενο στόχο,
Ø Προβαίνει
σε διαδικασίες αξιολόγησης του παραγόμενου αποτελέσματος, καθώς και
αυτοαξιολόγησης της διαδικασίας σχεδιασμού και υλοποίησης της διδακτικής
παρέμβασης,
Ø Αναδιοργανώνει
το διδακτικό υλικό, επεξεργάζεται τους διδακτικούς στόχους, σχεδιάζει δράσεις,
υπερβαίνοντας τον ρόλο του απλού διεκπεραιωτή του Αναλυτικού Προγράμματος.
α) Θεωρίες μάθησης
Βασικές παιδαγωγικές αρχές που διέπουν το συγκεκριμένο
διδακτικό σενάριο και τη χρήση λογισμικών είναι ο εποικοδομητισμός (Piaget: «μαθαίνω σημαίνει ανακαλύπτω»), η
ανακαλυπτική μάθηση (Bruner: «σταδιακή ανακάλυψη της γνώσης, ο
εκπαιδευτικός λύνει απορίες, ανατροφοδοτεί, ενθαρρύνει, εμψυχώνει,
διευκολύνει)) και η κοινωνιογνωστική/
κοινωνικοπολιτισμική προσέγγιση (Vygotsky) .
Σύμφωνα με τις αρχές του εποικοδομητισμού
(«κονστρουκτιβισμού») :
δημιουργούμε τις συνθήκες αλλά αφήνουμε τους εκπαιδευόμενους
να ανακαλύψουν, να διαχειριστούν και να επεξεργαστούν τις πληροφορίες, ώστε να
τις μετατρέψουν σε γνώση. Τα άτομα δεν αποτελούν παθητικό δέκτη γνώσης και η
πραγματικότητα «κατασκευάζεται» κοινωνικά για αυτά ως αποτέλεσμα της
αλληλεπίδρασης μεταξύ κοινωνικών/πολιτιστικών, πολιτικών, οικονομικών
παραγόντων και του φυσικού περιβάλλοντος
Σύμφωνα με τις κοινωνικοπολιτιστικές θεωρίες μάθησης :
θεμελιώδη ρόλο στην ανάπτυξη της γνώσης είναι η κοινωνική
αλληλεπίδραση : τόσο η αλληλεπίδραση μεταξύ του ατόμου και των διαθέσιμων
εργαλείων μάθησης (συνεργατικά περιβάλλοντα μάθησης που βασίζονται στο
υπολογιστή) όσο και στην ίδια την αλληλεπίδραση και συνεργασία μεταξύ των μελών
της ομάδας.
Σύμφωνα με τη θεωρία της «situated learning» /«τοπικά
προσδιορισμένης μάθησης»:
μέσα στην κοινότητα τα μέλη μοιράζονται ίδιες αξίες,
πεποιθήσεις και πρακτικές και μαθαίνουν την ίδια στιγμή που ρυθμίζουν τη θέση
τους στην ομάδα. Η γνώση απαιτεί την κοινωνική αλληλεπίδραση και
συνεργασία, δεν προκύπτει από τη
μετάδοση των πληροφοριών από το ένα άτομο στο άλλο, αλλά συνδέεται με την
πρακτική που έχει ένα άτομο ως συνέπεια της θέσης του μέσα σε μια ομάδα .
β) μεθοδολογία
Το σενάριο διδασκαλίας βασίζεται στο μοντέλο της
ομαδοσυνεργατικής μάθησης. Τα βασικά χαρακτηριστικά της ομαδοσυνεργατικής
διδασκαλίας σχετίζονται με την εμπέδωση ενός ιδιαίτερου μαθησιακού κλίματος,
στο οποίο σημαντική είναι η ανάπτυξη νέων διαπροσωπικών σχέσεων μεταξύ των
μελών της ομάδας. Ως εργαλείο οργάνωσης της διδασκαλίας χρησιμοποιείται επίσης
η μέθοδος της ιστοεξερεύνησης (webquest) μέσα
από την οποία εξελίσσεται η βιωματική - ανακαλυπτική μάθηση. Ο μαθητής εστιάζει
με τη μέθοδο αυτή την προσοχή του στην
αναζήτηση, εντοπισμό, κατανόηση και αποτελεσματική χρήση της πληροφορίας.
Ως μέθοδος
διδασκαλίας προκρίνεται η ομαδοσυνεργατική στο πλαίσιο ζώνης της επικείμενης ανάπτυξης (Vygotsky 1978 για τη διερεύνηση, ανάλυση
και παρουσίαση από την ίδια την τάξη του ψηφιακού υλικού στο οποίο βασίζεται η
προσέγγιση της ποίησης. Η πρόταση βασίζεται στην ομαδοσυνεργατική μάθηση και ακολουθεί
την προσέγγιση των πολυγραμματισμών και της πολυτροπικότητας στην επικοινωνία (Cope & Kalantzis 2000). Ο ρόλος του καθηγητή είναι
βοηθητικός και εμψυχωτικός. Εκπονείται στο σχολικό εργαστήριο. Το
θεωρητικό υπόβαθρο του συγκεκριμένου σεναρίου βρίσκεται στις γνωστικές θεωρίες
μάθησης τον εποικοδομητισμό (J.Piaget) την ανακαλυπτική μάθηση (J.Bruner) και
τις κοινωνιοπολιτισμικές θεωρήσεις (L.Vigotsky). Τα webQuest διδακτικά σενάρια δίνουν τη
δυνατότητα στους μαθητές να διερευνούν και να ανακαλύπτουν (ανακαλυπτική
μάθηση), να οικοδομούν τη γνώση (εποικοδομητισμός) και να αποκτούν κοινωνικές και
επικοινωνιακές δεξιότητες μέσα σε αυθεντικά περιβάλλοντα μάθησης
(κοινωνιοπολιτισμική προσέγγιση). Στο συγκεκριμένο σενάριο διδασκαλίας, η γνώση
ανακαλύπτεται μέσα από στοχοθετημένη
αναζήτηση και αξιοποίηση πηγών και από στοχευμένες δραστηριότητες κατά τη
διάρκεια των οποίων οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες συνεργάζονται δημιουργικά
μεταξύ τους. (ομαδοσυνεργατική μέθοδος).
Το λογοτεχνικό έργο
προσεγγίζεται κατά το σύγχρονο διδακτικό
πρότυπο: 1) της ιστορικότητας συγγραφέα, λογοτεχνικού έργου και αναγνώστη
(Κουντουρά 2002), 2) του αφηγηματικού γραμματισμού, που συνδυάζει την
κειμενοκεντρική με την επικοινωνιακή αντίληψη και 3) και του κριτικού
πολιτιστικού γραμματισμού (κοινωνικοπολιτισμική αντίληψη (Καπλάνη-Κουντουρά
2004, Φρυδάκη 2003). Τέλος, ο ψηφιακός γραμματισμός ευαγγελίζεται τη συναίρεση
ενδοκειμενικότητας και διακειμενικότητας
(Δημητρούλια 2005), ενώ τα υπερκείμενα και τα πολυτροπικά κείμενα προτείνουν
επικοινωνιακό μοντέλο πρόσληψης της λογοτεχνίας (Νικολαΐδου 2009).
Στο πλαίσιο των ομάδων οι μαθητές:
Ø Συνεργάζονται,
ανταλλάσσουν απόψεις, αξιολογούν, αναδιαμορφώνουν αντιλήψεις και θέσεις,
Ø Αναλαμβάνουν
ρόλους που αναδεικνύουν τις δυνατότητές τους,
Ø Προσεγγίζουν
τη γνώση με ποικίλους τρόπους που αποκαλύπτουν τις κλίσεις και τα ταλέντα τους,
Ø Συνδέουν
τη γνώση με πραγματικές περιστάσεις,
Ø Καλλιεργούν
το αίσθημα της ευθύνης για την παραγωγή συλλογικού αποτελέσματος ,
Ø Καλλιεργούν
την κριτική και αξιολογική ικανότητά τους μέσα από διαδικασίες αυτοαξιολόγησης
και ετεροαξιολόγησης.
Οργάνωση της τάξης:
Οι μαθητές χωρίζονται σε οκτώ (8)
ομάδες [τέσσερις των τριών ατόμων και τέσσερις των τεσσάρων (δυναμικό της τάξης
28 μαθητές)] με βασικό περιορισμό ως προς τη σύνθεσή τους να συμμετέχει σε κάθε
ομάδα τουλάχιστον ένα μαθητής με ευχέρεια στη χρήση των εργαλείων Τ.Π.Ε. Οι
τετραμελείς ομάδες προτείνεται να αναλάβουν τους τέσσερις θεματικούς πυλώνες
της ποίησης της Δημουλά. Κατά τη διαδικασία της συγκρότησής τους ο
εκπαιδευτικός παρεμβαίνει συμβουλευτικά, επιδιώκοντας τη διασφάλιση της
ανομοιογένειας των ομάδων ως προς τις μαθησιακές επιδόσεις τους. Αντίστοιχα,
διακριτική είναι η παρουσία του κατά τη φάση της κατανομής ρόλων μεταξύ των
μελών της ομάδας οι οποίοι μπορεί να κατηγοριοποιηθούν ως εξής:
§ Σε
εκείνον του χειριστή του ηλεκτρονικού υπολογιστή,
§ του αναγνώστη - συντονιστή της διαδικασίας,
του εμψυχωτή που ενθαρρύνει και κρατά το ενδιαφέρον των μελών της ομάδας στο
θέμα που επεξεργάζονται, μεριμνώντας και για την τήρηση του χρονοδιαγράμματος
υλοποίησης των δράσεων της ομάδας,
§ του γραμματέα της ομάδας που αναλαμβάνει να
κρατά σημειώσεις, να συνδυάζει και να συνθέτει με τη βοήθεια και των υπολοίπων
μελών,
§ και σε
εκείνον του παρουσιαστή των αποτελεσμάτων της διερευνητικής μαθησιακής
διαδικασίας της ομάδας στην ολομέλεια.
Πορεία υλοποίησης της
διδακτικής παρέμβασης
Για την
υλοποίηση της συγκεκριμένης διδακτικής πρότασης προτείνεται να διατεθούν
τέσσερις (4) διδακτικές ώρες κατανεμημένες σε ισάριθμες συναντήσεις με
δυνατότητα προσαρμογής τους σε δίωρη συνεχόμενη διδασκαλία. Οι φάσεις εξέλιξης
της δραστηριότητας είναι οι ακόλουθες:
Α΄ ΦΑΣΗ (1η ώρα στο εργαστήριο πληροφορικής)
Η φάση αυτή
είναι εισαγωγική. Κατά τη διάρκεια της Α΄ φάσης, αφού οι μαθητές εισέλθουν στο
εργαστήριο και πάρουν τη θέση τους μπροστά στους σταθμούς εργασίας ο
εκπαιδευτικός:
Ειδικότερα, καθοδηγεί
τους μαθητές στο κοινό φύλλο εργασίας για να διαβάσουν το κείμενο της Κικής
Δημουλά «Κονιάκ μηδέν αστέρων» από τη σχετική ιστοσελίδα του
Σπουδαστηρίου νέου Ελληνισμού (τους δίδεται και σε έντυπη μορφή), ενώ σε
ανάγνωση προχωρεί και ο διδάσκων, αποδίδοντας τις
αποχρώσεις του λόγου, τις εντάσεις και τα συναισθήματα του ποιητικού
υποκειμένου. Κατόπιν καλούνται να
αναστοχαστούν για να αναζητήσουν τους
βασικούς νοηματικούς του άξονες και να αποδώσουν τη λεκτική του αποτύπωση μέσω του wordle. Έπειτα θα επεξεργαστούν βασικά
ερμηνευτικά ερωτήματα. Έτσι, οι μαθητές θα εντοπίσουν τον κεντρικό ρόλο της
μνήμης στην πρώτη στροφή και της φωτογραφίας στη δεύτερη, στην υπηρεσία του
ανώφελου. Η ποιήτρια κατορθώνει με
τους πολλαπλούς έντυπους αντικατοπτρισμούς του χρόνου να ανεβάσει τη φωτογραφία
ως σημείο στο αξίωμα της γλώσσας. Εδώ επισημαίνεται από την κριτική ότι
εμφανίζεται ένα χαρακτηριστικό της ώριμης ποίησης της Δημουλά: η φωτογραφία ως
αποστασιοποιημένη μορφή διαλεκτικής ανάμεσα στο ον και στο μη ον. Γενικότερα
εντοπίζεται η ποιητική ταυτότητα, στοιχεία βιοθεωρίας και χαρακτηριστικά της
ποιήτριας.
Επιπλέον,
εντοπίζεται το γενικότερο θέμα του ποιήματος που σχετίζεται με την ερωτική
αναπόληση και γίνεται προσπάθεια αποκωδικοποίησης του τίτλου του ποιήματος.
Το ποίημα έχει μελοποιηθεί από το Θάνο
Μικρούτσικο στο CD
Στην αγκαλιά της άκρης.
To
ποίημα
επίσης απαγγέλλει η ίδια η ποιήτρια στο βίντεο της ακόλουθης ιστοσελίδα
Β΄ ΦΑΣΗ (2η ώρα
στο εργαστήριο Πληροφορικής)
Στη φάση αυτή
οι μαθητές, μετά το κοινό φύλλο εργασίας που αποτέλεσε μια κοινή αφετηριακή
γνωστική βάση για το σύνολο τους, πριν εστιάσουν το ενδιαφέρον τους στην
επιμέρους θεματική των διαφοροποιημένων ανά ομάδα φύλλων εργασίας, είναι
έτοιμοι να συνεχίσουν την περιδιάβαση στην ποίηση της Δημουλά. Οπότε ο διδάσκων θα προτείνει τον χωρισμό τους σε ομάδες, θα
αναθέσει ρόλους και θα τους μοιράσει τα
φύλλα εργασίας (τους δίδονται και σε έντυπη μορφή).
Γενικότερα, ανακοινώνει στους μαθητές το
περιεχόμενο της διδακτικής πρότασης μετά την πρώτη προσέγγιση του «Κονιάκ μηδέν
αστέρων»: περιδιάβαση στην ποίηση της Κικής Δημουλά και παρουσιάζει
συνοπτικά το χρονοδιάγραμμα, το χώρο και τη μέθοδο υλοποίησής της. Στο σημείο αυτό
υπογραμμίζει στους μαθητές τον καθοριστικό τους ρόλο στην πραγματοποίηση της
πρότασης αυτής και τους αφήνει να εξοικειωθούν με το περιβάλλον των ιστοσελίδων
που τους παραπέμπει. Δημιουργεί κίνητρα, εντάσσοντας τις δραστηριότητες των
ομάδων στο πλαίσιο της δημιουργίας μιας συνθετικής παρουσίασης της ποίησης της
Δημουλά. Συντονίζει τον χωρισμό των μαθητών σε ομάδες των τεσσάρων ή τριών
ατόμων και γνωστοποιεί τους ρόλους τους οποίους είναι δυνατόν να αναλάβουν οι
μαθητές κατόπιν ενδοομαδικής συνεννόησης, καθώς και το ότι πρόκειται για ρόλους
που θα εναλλάσσονται κατά το δυνατόν στις διαφορετικές φάσεις διεξαγωγής της
εργασίας τους στο εργαστήριο Πληροφορικής. Γνωστοποιεί τα κριτήρια αξιολόγησης
της συμβολής κάθε μέλους αλλά και κάθε ομάδας σε κάθε φάση της διαδικασίας.
Στη φάση αυτή οι μαθητές αλληλεπιδρούν μεταξύ τους σύμφωνα και με τους
ρόλους που έχουν αναλάβει, ανταλλάσσουν απόψεις και σε πρώτη φάση κρατούν
σημειώσεις στα κενά σημεία που υπάρχουν κάτω από κάθε ερώτηση του έντυπου
φύλλου. Ο διδάσκων παρακολουθεί την ερευνητική εργασία των ομάδων, παρατηρεί
τον βαθμό εμπλοκής κάθε μαθητή σε αυτήν, ενεργεί διευκολύνοντάς τους όπου
κρίνει απαραίτητο και αξιολογεί την πορεία της αναζήτησης – οικοδόμησης της
γνώσης από τους μαθητές. Μετά το πέρας της πρώτης αυτής φάσης της ομαδικής
εργασίας οι μαθητές κάθε ομάδας περνούν τις τελικές απαντήσεις τους στο
ηλεκτρονικό φύλλο εργασίας και τις παραδίδουν στον καθηγητή μέσω φορητής
συσκευής αποθήκευσης (memory stick).
Γ΄ ΦΑΣΗ (3η ώρα
στο εργαστήριο Πληροφορικής)
Οι μαθητές εισέρχονται στο
εργαστήριο και παίρνουν τη θέση τους μπροστά στους σταθμούς εργασίας.
Ο διδάσκων
τους υπενθυμίζει τη σημασία της εναλλαγής των ρόλων στην ομάδα ― με τον περιορισμό ο χειριστής του
υπολογιστή να διαθέτει γνώσεις αξιοποίησης των εργαλείων Τ.Π.Ε. ― και μοιράζει
στις ομάδες τα φύλλα εργασίας που αντιστοιχούν σε καθεμιά. Στη συνέχεια τους
καλεί να ανοίξουν στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή τους το αρχείο Word που φέρει το όνομα της
ομάδας στην οποία ανήκουν. Οι μαθητές εργάζονται σε επιλεγμένους δικτυακούς
τόπους, χρησιμοποιώντας τον επεξεργαστή κειμένου για την καταγραφή των απόψεων
που προκύπτουν από τη μεταξύ τους συνεργασία.
Οι μαθητές της Ομάδας Α (ως Βιογράφοι) καλούνται
να διαγράψουν μία χρονογραμμή (αξιοποιώντας το εργαλείο Office Timeline) αναζητώντας υλικό για το βίο και το έργο
(πρώιμης και ώριμης φάσης) της ποιήτριας Κικής Δημουλά. Τους προτείνεται να
στηριχθούν στις ιστοσελίδες του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, του Πολιτιστικού
Θησαυρού της Ελληνικής Γλώσσας και τη σχετική ιστοσελίδα με το ονοματεπώνυμο
της ποιήτριας του ΠΟ.Θ.Ε.Γ. όπου αναφέρονται βιογραφικά στοιχεία και παρατίθενται
ενδεικτική εργογραφία και τίτλοι των ποιητικών συλλογών της.
Οι μαθητές της Ομάδας Β (ως Δημοσιογράφοι) καλούνται
να πάρουν μία υποθετική συνέντευξη από την ποιήτρια, ανακαλύπτοντας κυρίως τα
βασικά χαρακτηριστικά της ποίησής της και τα θεματικά μοτίβο της. Τους
προτείνεται να στηριχθούν στις ιστοσελίδες του Εθνικού Πανεπιστημίου Αθηνών όπου
παρατίθεται αυτοβιογραφικό σημείωμα, σε μία συνέντευξή της ποιήτριας στην εκπομπή Μονόγραμμα της ΕΡΤ στο youtube. Eπίσης να μελετήσουν corpus ποιημάτων της Δημουλά από τις
ιστοσελίδες του Εθνικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του ψηφιακού σχολείου,
καθώς και να λάβουν υπόψη τους την
ιστοσελίδα της Πύλης για την Ελληνική γλώσσα που αφορά τη μορφή συνέντευξης με θέμα την ποίηση (συνέντευξη του
Ελύτη στο Πηλιχό (1973). Η άσκηση συνέντευξης αισθητοποιεί τις βαθύτερες
νοητικές και ψυχολογικές διακυμάνσεις του έργου της που κλυδωνίζεται μεταξύ
λυρισμού και καβαφικού σαρκασμού.
Οι μαθητές της Ομάδας Γ (ως Μελετητές της Φωτογραφίας),
καλούνται να καταγράψουν στον επεξεργαστή κειμένου (word) τις διαπιστώσεις τους για το ρόλο
της «φωτογραφίας» στην ποίησή της Δημουλά, να δημιουργήσουν ένα δικτυακό
λεύκωμα, όπου θα οπτικοποιήσουν με τη βοήθεια της Google τους στίχους που αναφέρονται στη
φωτογραφία ενός από τα ποιήματα που τους δίνονται και να συγκρίνουν το ρόλο της
φωτογραφίας, όπως αποτυπώνεται στην ποίηση της Δημουλά, σε σχέση με δύο
ποιήματα του Καβάφη από το Σπουδαστήριο
του νέου ελληνισμού. Τους
προτείνεται να στηριχθούν στις ιστοσελίδες του Εθνικού Πανεπιστημίου Αθηνών,
της πολιτιστικής Θεσσαλονίκης και του digital photography για
να εντοπίσουν το μοτίβο της φωτογραφίας ως πηγή έμπνευσης και ερωτικής
αποτύπωσης στο «Κονιάκ μηδέν αστέρων» και σε ένα corpus ποιημάτων
της ποιήτριας (όπου η φωτογραφία συμβολίζει την απάντηση, το ζωντανό παρελθόν,
στασιμότητα του χρόνου, τη φθορά ή την αναπόληση).
Οι μαθητές της Ομάδας Δ (ως Μελετητές της Μνήμης) καλούνται να καταγράψουν στο πρόγραμμα
παρουσιάσεων (power point)
τις διαπιστώσεις τους για το ρόλο της
«μνήμης» στην ποίηση της Δημουλά, αισθητοποιώντας τις απόψεις τους με εικόνες
από τη Google. Επιπλέον
τους προτείνεται να συγκρίνουν το ρόλο της μνήμης-λήθης, όπως αποτυπώνεται στην
ποίηση της Δημουλά, σε σχέση με τα δύο παραδοσιακά σονέτα του Λ. Μαβίλη: Λήθη, Μούχρωμα (από το Εθνικό Παν/μιο Αθηνών και το Σπουδαστήριο
νέου ελληνισμού, όπου η λήθη παραπέμπει κυρίως στο θάνατο), αποτυπώνοντας σε
πίνακα τα χαρακτηριστικά της μορφής παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης, κυρίως
μορφολογικά. Τους προτείνεται να στηριχθούν στις ιστοσελίδες του Εθνικού
Πανεπιστημίου Αθηνών και του ψηφιακού σχολείου, για να εντοπίσουν το μοτίβο της μνήμης ως πηγή
έμπνευσης και ερωτικής αναμόχλευσης στο «Κονιάκ μηδέν αστέρων» και σε corpus ποιημάτων (όπου η μνήμη
συμβολίζει τη μάντιδα, την εφηβεία, τη δημιουργία και την αναπόληση, ενώ η λήθη σχετίζεται με τη θάλασσα ή την
παρεξηγημένη μνήμη).
Οι μαθητές της Ομάδας Ε (ως Μελετητές της Φθοράς του χρόνου/ Θανάτου) καλούνται να καταγράψουν στον επεξεργαστή κειμένου (word) τις διαπιστώσεις τους για το ρόλο
της «φθοράς-θανάτου» στην ποίησή της Δημουλά, και να συγκρίνουν το ρόλο της
φθοράς-θανάτου, όπως αποτυπώνεται στην ποίηση της Δημουλά, σε σχέση με δύο
ποιήματα του Καρυωτάκη από το Σπουδαστήριο
του νέου ελληνισμού και την Πύλη της Ελληνικής γλώσσας. Τους προτείνεται να
στηριχθούν στις ιστοσελίδες του Εθνικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του ψηφιακού
σχολείου για να εντοπίσουν το μοτίβο της φθοράς ως πηγή έμπνευσης και ερωτικής
απώλειας-εγκατάλειψης στο «Κονιάκ μηδέν αστέρων» και σε ένα corpus ποιημάτων (όπου η φθορά συμβολίζει την ερείπωση, γήρανση, ερημιά, την
ανία της καθημερινότητας, τον ίλιγγο του ματαίου και το θάνατο).
Οι μαθητές της Ομάδας Στ (ως Μελετητές του Έρωτα), καλούνται να καταγράψουν στο πρόγραμμα
παρουσιάσεων (power point)
τις διαπιστώσεις τους για το ρόλο του
«έρωτα» στην ποίηση της Δημουλά, αισθητοποιώντας τις απόψεις τους με εικόνες
από τη Google. Επιπλέον τους προτείνεται να συγκρίνουν του
έρωτα, όπως αποτυπώνεται στην ποίηση της Δημουλά, σε σχέση με τα δύο
παραδοσιακά ποιήματα της Μ. Πολυδούρη: Λησμονιά, Μόνο γιατί μ΄
αγάπησες, αποτυπώνοντας σε πίνακα τα χαρακτηριστικά της μορφής παραδοσιακής
και μοντέρνας ποίησης (από το Εθνικό Παν/μιο Αθηνών και το ψηφιακό σχολείο),
όπου ο έρωτας παραπέμπει κυρίως στην αίσθηση της απουσίας). Τους προτείνεται να
στηριχθούν στις ιστοσελίδες του Εθνικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του ψηφιακού
σχολείου, για να εντοπίσουν το μοτίβο
του έρωτα ως πηγή έμπνευσης και ερωτικής απώλειας-αναπόλησης στο «Κονιάκ μηδέν
αστέρων» και σε ένα corpus ποιημάτων
(όπου ο έρωτας συμβολίζει την ένταση, το ανυπεράσπιστο, το φόβο, την απουσία,
την εγκατάλειψη και τη φαντασίωση).
Οι μαθητές της Ομάδας Ζ (ως Μελετητές
της καβαφικής επιρροής), καλούνται να κάνουν πίνακα, όπου θα καταγράψουν τις
διαπιστώσεις τους για την επιρροή του Καβάφη στην ποίηση της Δημουλά, ως προς το περιεχόμενο και τη μορφή (ερωτισμό, φθορά, άγαλμα, φιλοσοφικό υπόβαθρο,
πεζολογία και ειρωνεία). Προτείνεται να συγκρίνουν με πέντε παραδοσιακά
ποιήματα της Καβάφη (από το Σπουδαστήριο
του νέου Ελληνισμού). Τους προτείνεται να στηριχθούν στις ιστοσελίδες του
Εθνικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του ψηφιακού σχολείου, ομοιότητες και διαφορές σε έξι ποιήματα της ποιήτριας.
Οφείλουν να λάβουν υπόψη το σχολιασμό της ποίησης της Δημουλά και το άρθρο του
Νάσου Βαγενά «Η ειρωνική γλώσσα του Καβάφη» (1979).
Τέλος, οι μαθητές της Ομάδας Η (ως Κριτικοί
της Λογοτεχνίας), καλούνται να συνθέσουν
τη δική τους λογοτεχνική κριτική για δύο
ποιήματα της Δημουλά ( όπου και
το «Κονιάκ μηδέν αστέρων»), στηριζόμενοι στο υλικό που θα μελετήσουν. Οπότε
οφείλουν προηγουμένως να ανατρέξουν σε ιστοσελίδες του Εθνικού Πανεπιστημίου
Αθηνών, του ψηφιακού σχολείου, του Σπουδαστήριο του νέου Ελληνισμού, σε ένα υλικό
που αφορά τη λογοτεχνική κριτική επί του ποιητικού έργου της Δημουλά (πρώιμης
και ώριμης φάσης), καθώς και της νέας
ποιητικής συλλογής της «Δημόσιος Καιρός», αλλά και άρθρα σε εφημερίδες και
περιοδικά, κριτική του Ν. Δήμου και Β.
Καραλή και τις τρεις συνεντεύξεις της ποιήτριας(της
περιόδου 2001-2002) ή το ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ. Επιπρόσθετα θα λάβουν υπόψη
τους και τα ενημερωτικά στοιχεία για τη
λογοτεχνική κριτική από το σχετικό κεφάλαιο για τη βιβλιοκριτική/ λογοτεχνική κριτική του σχολικού
εγχειριδίου της νεοελληνικής γλώσσας Β΄ Λυκείου.
Στο τέλος της ώρας, η κάθε ομάδα
αποθηκεύει την εργασία της στην επιφάνεια εργασίας και την παραδίδει στον
καθηγητή σε ηλεκτρονική μορφή, χρησιμοποιώντας φορητή συσκευή αποθήκευσης (memory stick) και την προωθεί στους
σταθμούς εργασίας των άλλων ομάδων.
Δ΄ ΦΑΣΗ (4η ώρα
στο εργαστήριο Πληροφορικής)
Σε καθορισμένο εκ των προτέρων χρονικό
πλαίσιο οι μαθητές ανακοινώνουν ανά ομάδα τα
αποτελέσματα της εργασίας τους στην ολομέλεια, ενώ τα μέλη των άλλων ομάδων
θέτουν ερωτήσεις και συμμετέχουν ενεργά στην αναδιαμόρφωση του αρχικού υλικού,
το οποίο έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν κι από τον σταθμό εργασίας τους.
Στο τέλος της ώρας, ο εκπαιδευτικός παραδίδει σε έντυπη μορφή τις παρατηρήσεις
του επί του αρχικού υλικού που είχε και ο ίδιος παραλάβει στο τέλος της
προηγούμενης φάσης.
Ε΄ ΦΑΣΗ (5η ώρα
στο εργαστήριο Πληροφορικής)
Οι μαθητές παρεμβαίνουν διορθωτικά στο υλικό
τους, προκειμένου να το οριστικοποιήσουν. Κάθε ομάδα εργάζεται, προκειμένου να
δημιουργήσει διαφάνειες με το λογισμικό Παρουσίασης PowerPoint ή να
αποτυπώσει στον επεξεργαστή κειμένου (word) τις διαπιστώσεις τους, με στόχο τη δημιουργία μιας τελικής συνθετικής παρουσίασης της ποίησης
της Δημουλά.
Στο τελευταία 10΄ της ώρας οι μαθητές
και ο διδάσκων αναστοχάζονται ως προς:
·
Τον βαθμό επίτευξης
των στόχων που είχαν τεθεί,
·
Τον τρόπο λειτουργίας
των ομάδων, τις ομαδοσυνεργατικές
δεξιότητες και στάσεις που διαμορφώθηκαν,
·
Τη συμβολή των Νέων Τεχνολογιών στη διδακτική
πράξη.
Η αξιολόγηση των
εργασιών κάθε ομάδας πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια των διαδοχικών φάσεων. Η αξιολόγηση είναι διαμορφωτική
στην Β΄, Γ΄ και Δ΄ φάση και τελική στην
Ε΄ φάση. Εδράζεται δε στα κριτήρια που γνωστοποιήθηκαν στους μαθητές κατά
την Β΄ φάση. Τα κριτήρια αυτά αφορούν:
Ø
την
ανταπόκριση στους αρχικούς στόχους·
Ø
τον τρόπο συνεργασίας και επικοινωνίας των μελών
της ομάδας·
Ø
την αξιοποίηση των δυνατοτήτων του ηλεκτρονικού
περιβάλλοντος εργασίας·
Φορέας της διαμορφωτικής αξιολόγησης είναι ο
εκπαιδευτικός. Παρακολουθεί διακριτικά, κατά τις επιμέρους φάσεις, την πορεία των
εργασιών και τις δεξιότητες [συγγραφικές, επικοινωνιακές, συνεργατικές, τεχνολογικές]
των μαθητών και παρεμβαίνει με υποδείξεις και ανατροφοδότηση των ομάδων.
Η τελική αξιολόγηση πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια της Ε φάσης.
Οι μαθητές κρίνουν και συγκρίνουν το αποτέλεσμα της δικής τους εργασίας και των άλλων ομάδων
με βάση τα ανωτέρω κριτήρια προβαίνοντας σε αυτο-αξιολόγηση και ετερο-αξιολόγηση. Ο εκπαιδευτικός με τα ίδια κριτήρια αξιολογεί τόσο
τις εργασίες όσο και τη λειτουργικότητα του σεναρίου και τα στάδια της
μαθησιακής διαδικασίας, ώστε να προβεί στις αναγκαίες βελτιώσεις όσον αφορά
ζητήματα, όπως συνθήκες εργασίας, στόχοι, χρονισμός (βλ. πίνακες κριτηρίων
αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης ομάδων στο τέλος).
ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ
Η διδακτική πρόταση μπορεί να
επεκταθεί σε project με:
ü
συνεξέταση ποικίλων
μορφών τέχνης που αναπαριστούν τα θέματα της ποίησης της Δημουλά,
ü
σύγκριση με ποιήματα
και άλλων ποιητών (παραδοσιακών και μη),
ü
δυνατότητα πλοήγησης
σε περισσότερους δικτυακούς τόπους,
ü
αξιοποίηση της αυτενέργειας των μαθητών στο
επίπεδο νέων παραμέτρων – θεμάτων διερεύνησης,
ü
πρόταση να δημιουργήσουν ένα wiki και να συνθέσουν από κοινού ένα ποίημα.
ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ-ΚΡΙΤΙΚΗ
ΘΕΩΡΗΣΗ
-Τα διαχρονικά θέματα της
ποιήτριας έτυχαν ιδιαίτερου
ενδιαφέροντος από τους μαθητές.
- Οι ομάδες συνεργάσθηκαν καλά
και η σύγκριση και διαφοροποίηση με τους άλλους ποιητές σε κοινά θεματικά
μοτίβο επιτεύχθηκε πλήρως.
- H ποσότητα των
προτεινόμενων ποιημάτων, εφόσον οι μαθητές τα προσεγγίζουν κατόπιν επιλογής,
αποσκοπεί στο να διαβάσουν όσο το δυνατόν περισσότερα ποιήματα και να μπορούν
να επιλέγουν αυτό που τους αγγίζει περισσότερο.
Το σενάριο εφαρμόστηκε σε ένα
τμήμα μαθητών (Α3) της Α΄ τάξης του 2ου
Λυκείου Πεύκης το σχολικό έτος 2013-14. Οι παρατηρήσεις από την εφαρμογή του
συνοψίζονται ακολούθως:
Γίνεται κατανοητό ότι το σενάριο
διδασκαλίας ξέφυγε από την παραδοσιακή δασκαλοκεντρική διδασκαλία με πολλαπλό
όφελος για τα παιδιά καθώς:
ü επιτεύχθηκε
τόσο ο κλασικός (γλωσσικός) γραμματισμός όσο και ο νέος αλλά και ο κριτικός
γραμματισμός,
ü δόθηκαν
περισσότερα κίνητρα για τη συμμετοχή όλων των μαθητών στο πλαίσιο των ομάδων,
ü ενισχύθηκε
το κλίμα αναγνώρισης, αποδοχής, επικοινωνίας μεταξύ των μαθητών,
ü αξιοποιήθηκαν
προηγούμενες γνώσεις ,
ü το
περιβάλλον μάθησης υπήρξε πιο ελκυστικό με τη χρήση των ΤΠΕ.
ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
1Ο KOINO ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΣ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ
(ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ)
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα
http://www.snhell.gr/anthology/content.asp?id=505&author_id=69 που περιέχει το «Κονιάκ μηδέν αστέρων» και
διαβάστε το ποίημα.
Να αναζητήσετε βασικές έννοιες
του ποιήματος και να καταγράψετε λεκτικές συνεκφορές που ξαφνιάζουν. Να
αποτυπώσετε τη λεκτική απεικόνιση του ποίηματος κάνοντας χρήση του εργαλείου www. Wordle.net, για να αναδειχθούν οι πιθανές
επαναλαμβανομενες λέξεις.
Προσπαθήστε μια πρώτη ερμηνευτική προσέγγιση του ποιήματος με βάση τα
παρακάτω ερωτήματα και καταγράψτε τις απόψεις σας σε έντυπη και ηλεκτρονική
μορφή.
1.
Ποιο είναι το θεματικό κέντρο του ποιήματος;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………α)
Στην πρώτη στροφή του ποιήματος, να
εντοπίσετε το συσχετισμό της μνήμης με την αίσθηση του ανώφελου;
β) Στη δεύτερη στροφή του ποιήματος, να
εντοπίσετε το βασικό θεματικό μοτίβο και την αφόρμησή του.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. Με βάση τις παραπάνω διαπιστώσεις, σε ποιο
βαθμό πιστεύετε ότι ο τίτλος του ποιήματος είναι νοηματικά ενεργός (ή όχι) και γιατί; (να δικαιολογήσετε την απάντησή
σας;
………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………..
ΟΜΑΔΑ Α΄ : ΒΙΟΓΡΑΦΟΙ.
Να επισκεφθείτε τις ακόλουθες ιστοσελίδες, που αναφέρονται στη βιογραφία
και εργογραφία της ποιήτριας Κικής Δημουλά και να τις μελετήσετε
και χρησιμοποιώντας
από τη ακόλουθη διεύθυνση το
εργαλείο Office Timeline
έχετε ως αποστολή:
Να δημιουργήσετε μία χρονογραμμή,
όπου θα αναδεικνύονται οι βασικοί σταθμοί στη
ζωή και το έργο (πρώιμη
και ώριμη φάση) της ποιήτριας.
2ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΜΑΔΑ Β΄ :
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ.
Να επισκεφθείτε τις ακόλουθες
ιστοσελίδες, που περιέχουν αυτοβιογραφικό σημείωμα της ποιήτριας και μία συνέντευξή της στην εκπομπή Μονόγραμμα της ΕΡΤ
κατόπιν μελετήστε ορισμένα ποιήματά
της, από τα παρακάτω προτεινόμενα:
Αναερείπωση, Αυτοσυντήρηση, Γας Ομφαλός, Γράμμα, Διάλογος ανάμεσα σε
σένα και σε μένα, Επισκευαστικά Δάνεια, Ο Πληθυντικός αριθμός, Σημείο Αναγνωρίσεως,
Σκόνη, Τα πάθη της βροχής.
που θα βρείτε στις ιστοσελίδες:
Αποστολή:
Έχοντας το ρόλο των δημοσιογράφων
να πάρετε μία υποθετική συνέντευξη
από την ποιήτρια, προκειμένου να αναδειχθούν τα βασικά χαρακτηριστικά της
ποίησής της και οι απόψεις της για τα θεματικά μοτίβα: έρωτα, ποίηση, θάνατο, φθορά,
γυναίκα, μνήμη.
(Μπορείτε υποστηρικτικά για την εργασία σας να λάβετε υπόψη την ιστοσελίδα της Πύλης για την Ελληνική γλώσσα όπου ο
ποιητής Οδ. Ελύτης δίνει συνέντευξη στο δημοσιογράφο Πηλιχό το 1973 με θέμα την
ποίηση.
3ο ΦΥΛΛΟ
ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΜΑΔΑ Γ΄ : ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ
ΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ.
Να επισκεφθείτε τις ακόλουθες ιστοσελίδες που περιέχουν ποιήματα της
Δημουλά, αναφερόμενα στο θεματικό μοτίβο της φωτογραφίας,
http://blogs.sch.gr/evstamou/files/2008/12/dimoyla.pdf
(σελ.209, Ν. Δήμου)
Κονιάκ μηδέν αστέρων, Γράμμα, Υποκατάστατο, Εύφλεκτη η απόσταση,
Φωτογραφία 1948, Πέρασα, Ανάσκελος χρόνος, Εχθρική συμφιλίωση ,Passe-Partout, Φωτογραφία χεριού, Τη..και εν…,
Μεσημέρι, Σταδιοδρομία, Μαύρη γραβάτα, Οblivion beach,Moντάζ Φωτογραφία.
Αποστολή:
Στηριγμένοι σε πέντε από αυτά:
α) να καταγράψετε στον
επεξεργαστή κειμένου (word)
τις διαπιστώσεις σας για το ρόλο και τη σημασία της «φωτογραφίας» στην ποίησή
της.
β) επιπλέον να δημιουργήσετε ένα
δικτυακό λεύκωμα, όπου θα οπτικοποιήσετε με τη βοήθεια της Google τους στίχους που αναφέρονται στη
φωτογραφία ενός από τα παραπάνω ποιήματα.
γ) και να συγκρίνετε το ρόλο της
φωτογραφίας, όπως αποτυπώνεται στην ποίηση της Δημουλά, σε σχέση με τα ακόλουθα
ποιήματα του Καβάφη:
Έτσι, Απ΄ το συρτάρι (Κρυμμένα 1877) .
ΟΜΑΔΑ Δ΄ : ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ
ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ.
Να επισκεφθείτε τις ακόλουθες ιστοσελίδες, που περιέχουν ποιήματα της
Δημουλά, που αναφέρονται στο θεματικό
μοτίβο της μνήμης:
Κονιάκ μηδέν αστέρων, Γράμμα, Αναερείπωση, Αυτοσυντήρηση, Ο πληθυντικός
αριθμός, Υποκατάστατο, Η εφηβεία της λήθης, Χρόνια πολλά, Δεν ξέρω αν θα ρθω
αύριο, Γιαλό γιαλό, Άωρα και παράωρα, Οικοδόμημα, Τα πάθη της βροχής, Δια της
εις άτοπον λήθης.
Αποστολή: Στηριγμένοι σε πέντε από αυτά
α) να καταγράψετε στο πρόγραμμα
παρουσιάσεων (power point)
τις διαπιστώσεις σας για το ρόλο και τη σημασία της «μνήμης» στην ποίησή της, αισθητοποιώντας
τις απόψεις σας με εικόνες από το Google.
β) και να συγκρίνετε το ρόλο της
μνήμης-λήθης, όπως αποτυπώνεται στην ποίηση της Δημουλά, σε σχέση με τα
ακόλουθα ποιήματα του Λ. Μαβίλη: Λήθη, Μούχρωμα, αποτυπώνοντας σε πίνακα
τα χαρακτηριστικά της μορφής παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης.
5ο
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΜΑΔΑ Ε΄ :ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ
ΤΗΣ ΦΘΟΡΑΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ/ ΘΑΝΑΤΟΥ.
Να επισκεφθείτε τις ακόλουθες ιστοσελίδες, που περιέχουν ποιήματα της
Δημουλά, που αναφέρονται στο θεματικό
μοτίβο της φθοράς του χρόνου (θανάτου):
Κονιάκ μηδέν αστέρων, Αναερείπωση, Γας ομφαλός, Επισκευαστικά δάνεια,,
Απροσδοκίες, Μονόκλινο Σύμπτωμα, Κοινῄ Υπαιτιότητι, Το άλλοθι, Του
Λαζάρου, Ενός λεπτού μαζί, Καρτούν, Πίναξ διερχομένων, Φθορά, Ακαίρια, Σκόνη,
Διδακτική ύλη.
Αποστολή: Στηριγμένοι σε πέντε από αυτά
α) να καταγράψετε στον
επεξεργαστή κειμένου (word)
τις διαπιστώσεις σας για το ρόλο και τη σημασία της «φθοράς» στην ποίησή της.
β) και να συγκρίνετε το ρόλο της
φθοράς-θανάτου, όπως αποτυπώνεται στην ποίηση της Δημουλά, σε σχέση με τα
ακόλουθα ποιήματα του Καρυωτάκη:
Βράδυ, Πρέβεζα.
ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄ : ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΤΟΥ
ΕΡΩΤΑ.
Να επισκεφθείτε τις ακόλουθες ιστοσελίδες, που περιέχουν ποιήματα της
Δημουλά, που αναφέρονται στο θεματικό
μοτίβο του έρωτα (ερωτικής εγκατάλειψης
και αναζήτησης):
Κονιάκ μηδέν αστέρων, Ο πληθυντικός αριθμός, Τα πάθη της βροχής, Αναερείπωση,
Διάλογος ανάμεσα σε σένα και σε μένα, Οι αποδημητικές καλημέρες, Απροσδοκίες,
Καρτούν, Ομιχλώδης η λύτρωση, Αναπαλαίωση, Προστιθέμενη αξία, Τίποτα δεν θα
αντιληφθείς, Αερογέφυρες.
Αποστολή:
Στηριγμένοι σε πέντε από αυτά
α) να καταγράψετε στο πρόγραμμα
παρουσιάσεων (power point)
τις διαπιστώσεις σας για το ρόλο και τη σημασία της «έρωτα» στην ποίησή της, αισθητοποιώντας
τις απόψεις σας με εικόνες από το Google.
β) και να συγκρίνετε το ρόλο του
έρωτα, όπως αποτυπώνεται στην ποίηση της Δημουλά, σε σχέση με τα ακόλουθα ποιήματα
του Μ. Πολυδούρη: Λησμονιά, Μόνο γιατί μ΄ αγάπησες, αποτυπώνοντας σε πίνακα τα χαρακτηριστικά της
μορφής παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης.
ΟΜΑΔΑ Ζ΄ :ΟΙ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΚΑΒΑΦΙΚΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ
Να επισκεφθείτε τις ακόλουθες
ιστοσελίδες, που περιέχουν τα ποιήματα
της Δημουλά Υπό Φθινόπωρον, Σημείο
αναγνωρίσεως, Τα πάθη της βροχής, Φθορά, Επώδυνη Αποκάλυψη, Για καπνιστές (Χλόη
θερμοκηπίου, 2005) και που αναφέρονται σε σχόλια για την ποίησή της
(βλ. σελ.203),
http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/kikh_dhmoyla/ (Χλόη θερμοκηπίου <Για καπνιστές, Επώδυνη
Αποκάλυψη)
Αποστολή
αφού μελετήσετε τα προτεινόμενα
ποιήματα να τα συγκρίνετε με τα ακόλουθα ποιήματα του Καβάφη: Ιωνικόν, Έπος καρδίας, Όσο μπορείς,
Περιμένοντας τους Βαρβάρους, Μελαγχολία του Ιάσονος Κλεάνδρου… , καθώς και
το άρθρο του Βαγενά:
Για την απόδοση των
χαρακτηριστικών / διαπιστώσεων μπορεί να σας φανεί χρήσιμος ο παρακάτω
πίνακας
|
ΕΠΙΡΡΟΗ
|
ΚΑΒΑΦΗΣ
|
ΔΗΜΟΥΛΑ
|
|
ΘΕΜΑΤΙΚΑ:
1.
2.
|
|
|
|
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ:
1.
2.
|
|
|
ΟΜΑΔΑ Η΄ : ΚΡΙΤΙΚΟΙ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ.
Να επισκεφθείτε την ακόλουθη
ιστοσελίδα με κριτικές για το έργο της Δημουλά (πρώιμης και όψιμης φάσης) με τη
μορφή άρθρων σε περιοδικά και εφημερίδες,
τρεις συντεύξεις της, το ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ
καθώς και τα ποιήματά της Επώδυνη Αποκάλυψη (Χλόη θερμοκηπίου,
2005), Κονιάκ μηδέν αστέρων,
Αποστολή
Λαμβάνοντας υπόψη τα ενημερωτικά στοιχεία για τη λογοτεχνική
κριτική από το σχετικό κεφάλαιο για τη βιβλιοκριτική/ λογοτεχνική κριτική του σχολικού εγχειριδίου της νεοελληνικής
γλώσσας Β΄ Λυκείου
να συνθέσετε τη δική σας
λογοτεχνική κριτική για τα παραπάνω ποιήματα, στηριζόμενοι στο υλικό που
μελετήσατε.
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
KΡΙΤΗΡΙΑ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΗ
(ΔΙΑΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΦΑΣΗ)
|
ΚΡΙΤΗΡΙΑ
|
ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ
ΜΕΤΡΙΑ
|
ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ
ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΑ
|
ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ
ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ
|
|
ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
(αναζήτηση πληροφοριών)
|
|
|
|
|
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΕΣ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
( επικοινωνία
προφορική & γραπτή παρουσίαση)
|
|
|
|
|
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
(αυτενέργεια, συνεργασία,
αυτοεκτίμηση)
|
|
|
|
|
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ
|
|
|
|
|
ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ
|
|
|
|
|
ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
ΧΡΟΝΟΥ
|
|
|
|
|
|
|
|
|
KΡΙΤΗΡΙΑ ΕΤΕΡΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΟΜΑΔΑΣ
(ΔΙΑΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΦΑΣΗ)
|
ΚΡΙΤΗΡΙΑ
|
ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ
ΜΕΤΡΙΑ
|
ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ
ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΑ
|
ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ
ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ
|
|
ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
(αναζήτηση πληροφοριών)
|
|
|
|
|
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΕΣ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
(προφορική και γραπτή
επικοινωνία, παρουσίαση)
|
|
|
|
|
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
(αυτενέργεια, συνεργασία,
αυτοεκτίμηση)
|
|
|
|
|
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ
|
|
|
|
|
ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ
|
|
|
|
|
ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
ΧΡΟΝΟΥ
|
|
|
|
ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ
Ποιητικές συλλογές
- Ποιήματα, 1952 (αποκηρυγμένα)
- Έρεβος, 1956, Στιγμή 1990
- Ερήμην, Δίφρος 1958, Στιγμή 1990
- Επί τα ίχνη, Φέξης 1963, Στιγμή 1989
- Το λίγο του κόσμου, 1971, Νεφέλη 1983, Στιγμή 1990
- Το τελευταίο σώμα μου, Κείμενα 1981, Στιγμή 1989
- Χαίρε ποτέ, Στιγμή 1988
- Η εφηβεία της λήθης, Στιγμή 1994
- Ποιήματα, Ίκαρος 1998 (Συγκεντρωτκή έκδοση· περιλαμβάνονται όλες οι προηγούμενες συλλογές εκτός από τα Ποιήματα.)
- Ενός λεπτού μαζί, Ίκαρος 1998
- Ήχος απομακρύνσεων, Ίκαρος 2001
- Χλόη θερμοκηπίου, Ίκαρος 2005
- Συνάντηση, Γιάννης Ψυχοπαίδης, Κική Δημουλά, Ίκαρος 2007 (Ανθολογία με εβδομήντα τρία ζωγραφικά έργα του Γιάννη Ψυχοπαίδη.)
- Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως, Ίκαρος 2007
- Τα εύρετρα, Ίκαρος 2010
- Δημόσιος καιρός, Ίκαρος 2014
Πεζά
- Ο φιλοπαίγμων μύθος, Ίκαρος 2004 (Η ομιλία που εκφώνησε η Κική Δημουλά στην Ακαδημία Αθηνών κατά την τελετή υποδοχής της.)
- Εκτός σχεδίου, Ίκαρος 2005 (Επιλογή πεζών κειμένων.)
- Έρανος σκέψεων, Ίκαρος 2009 (Η ομιλία της Κικής Δημουλά στην Αρχαιολογική Εταιρεία στις 26 Ιανουαρίου 2009.)
Διακρίσεις
- 2001, Χρυσός Σταυρός του Tάγματος της Tιμής από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο.
- 2002, τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών πληρώνοντας έτσι την έδρα των γραμμάτων και η οποία είχε μείνει κενή μετά τον θάνατο του Νικηφόρου Βρεττάκου— η τρίτη γυναίκα στην ιστορία της Ακαδημίας (μετά τις Γαλάτεια Σαράντη και Αγγελική Λαΐου)
Βραβεία
- 1964(;), Eύφημη μνεία από την Ομάδα των Δώδεκα, για την ποιητική συλλογή Eπί τα ίχνη.
- 1972, Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης, για την ποιητική συλλογή Το λίγο του κόσμου.
- 1989, Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης, για την ποιητική συλλογή Χαίρε ποτέ.
- 1997, Βραβείο Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, για την ποιητική συλλογή Η εφηβεία της λήθης.
- 2001, Αριστείο των Γραμμάτων της Ακαδημίας Αθηνών, για το σύνολο του έργου της.
- 2009, Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας (Prix Européen de Littérature), για το σύνολο του έργου της.
- 2010, Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας, για το σύνολο του έργου της.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών στα
κέντρα στήριξης και επιμόρφωσης, τεύχος 1, Γενικό μέρος, γ΄ έκδοση, ΙΤΥΕ, Πάτρα
-Μάρτιος 2014.
•Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών στα
κέντρα στήριξης και επιμόρφωσης, τεύχος 3, Κλάδος ΠΕ02, γ΄ έκδοση, ΙΤΥΕ, Πάτρα
-Μάρτιος 2014.
•Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄ ενιαίου λυκείου, Θεωρητική
κατεύθυνση, Βιβλίο Καθηγητή, ΙΤΥΕ 2012.
• Παπαγεωργίου,
Κώστας Γ.: Κική Δημουλά - χρονικογράφος του εφήμερου, εκδ. «Κέδρος»,
Αθήνα 2013.
• Βέης Γ., «Το καθαρτήριο του μετά», Διαβάζω226, 15/11/1989, σ.65-68.
• Γεράνης Στέλιος, «Δημουλά Κική», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας6. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ.
• Δαββέτας Νίκος Γ., «Η συμπεριφορά των αγαλμάτων στην ποίηση της Κικής Δημουλά», Η λέξη84, 5/1989, σ.343-346.
• Δήμου Νίκος, Στην τετράγωνη νύχτα της φωτογραφίας· Σημειώσεις σε ποιήματα της Κικής Δημουλά. Αθήνα, Στιγμή, 1991 (τώρα και στον τόμο Τα πρόσωπα της ποίησης, σ.37-59. Αθήνα, Νεφέλη, 1993).
• Καραλής Βρασίδας, «Ο Παράδεισος της μετωνυμίας», Διαβάζω356, 10/1995, σ.109-111.
• Καραντώνης Ανδρέας, «Κικής Δημουλά: Το λίγο του κόσμου», Νέα Εστία97, ετ.ΜΘ΄, 1/4/1975, αρ.1146, σ.484-485.
• Καραντώνης Ανδρέας, «Κικής Δημουλά: Το τελευταίο σώμα μου», Νέα Εστία110, ετ.ΝΕ΄, 15/8/1981, αρ.1299, σ.1107-1108.
• Καρβέλης Τάκης, «Η ποίηση της “πολλαπλασιαστικής ευαισθησίας και της λυρικής αφαίρεσης”», Διαβάζω48, 12/1981, σ.83-86.
• Κοκκινάκη Νένα Ι., Κριτική για την Εφηβεία της λήθης, Το Βήμα, 15/1/1995.
• Κούρτοβικ Δημοσθένης, «Κική Δημουλά», Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς· Ένας οδηγός, σ.67-68. Αθήνα, Πατάκης, 1995.
• Κούρτοβικ Δημοσθένης, Κριτική για το Ενός λεπτού μαζι, Τα Νέα, 22/12/1998.
• Μαραγκού Λαμπρίνα Α., «Κική Δημουλά: Ας πούμε πως υπάρχεις• Σχόλια πάνω σ’ έναν οικείο στίχο», Ελίτροχος15, Καλοκαίρι 1998, σελ.189-190.
• Μέσκος Μάρκος, «Για το Τελευταίο Σώμα της Κικής Δημουλά», Η λέξη84, 5/1989, σ.341.
• Μπουκαλάς Παντελής, «Υπέρ ασωτείας», Η λέξη84, 5/1989, σ.342.
• Μπουκάλας Παντελής, Κριτική για το Ενός λεπτού μαζί, Η Καθημερινή, 10/11/1998.
• Νιάρχος Θανάσης, «Πίσω και πέρα από τις λέξεις», Η λέξη84, 5/1989, σ.347-349.
• Πηλίχος Γιώργος (συνέντευξη), Τα Νέα, 20/4/1983.
• «Σε β΄ πρόσωπο· Μια συνομιλία της Κικής Δημουλά με τον Αντώνη Φωστιέρη και τον Θανάση Νιάρχο», Η λέξη84, 5/1989, σ.388-389.
• Φωστιέρης Αντώνης, «Κική Δημουλά: Το τελευταίο σώμα μου», Η λέξη5, 6/1981, σ.402-403.
• Χατζηβασιλείου Βαγγέλης, «Ο ανορθόγραφος κόσμος· Κικής Δημουλά, Χαίρε ποτέ», Εντευκτήριο6, 4/1989, σ.119-120.
• Βέης Γ., «Το καθαρτήριο του μετά», Διαβάζω226, 15/11/1989, σ.65-68.
• Γεράνης Στέλιος, «Δημουλά Κική», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας6. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ.
• Δαββέτας Νίκος Γ., «Η συμπεριφορά των αγαλμάτων στην ποίηση της Κικής Δημουλά», Η λέξη84, 5/1989, σ.343-346.
• Δήμου Νίκος, Στην τετράγωνη νύχτα της φωτογραφίας· Σημειώσεις σε ποιήματα της Κικής Δημουλά. Αθήνα, Στιγμή, 1991 (τώρα και στον τόμο Τα πρόσωπα της ποίησης, σ.37-59. Αθήνα, Νεφέλη, 1993).
• Καραλής Βρασίδας, «Ο Παράδεισος της μετωνυμίας», Διαβάζω356, 10/1995, σ.109-111.
• Καραντώνης Ανδρέας, «Κικής Δημουλά: Το λίγο του κόσμου», Νέα Εστία97, ετ.ΜΘ΄, 1/4/1975, αρ.1146, σ.484-485.
• Καραντώνης Ανδρέας, «Κικής Δημουλά: Το τελευταίο σώμα μου», Νέα Εστία110, ετ.ΝΕ΄, 15/8/1981, αρ.1299, σ.1107-1108.
• Καρβέλης Τάκης, «Η ποίηση της “πολλαπλασιαστικής ευαισθησίας και της λυρικής αφαίρεσης”», Διαβάζω48, 12/1981, σ.83-86.
• Κοκκινάκη Νένα Ι., Κριτική για την Εφηβεία της λήθης, Το Βήμα, 15/1/1995.
• Κούρτοβικ Δημοσθένης, «Κική Δημουλά», Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς· Ένας οδηγός, σ.67-68. Αθήνα, Πατάκης, 1995.
• Κούρτοβικ Δημοσθένης, Κριτική για το Ενός λεπτού μαζι, Τα Νέα, 22/12/1998.
• Μαραγκού Λαμπρίνα Α., «Κική Δημουλά: Ας πούμε πως υπάρχεις• Σχόλια πάνω σ’ έναν οικείο στίχο», Ελίτροχος15, Καλοκαίρι 1998, σελ.189-190.
• Μέσκος Μάρκος, «Για το Τελευταίο Σώμα της Κικής Δημουλά», Η λέξη84, 5/1989, σ.341.
• Μπουκαλάς Παντελής, «Υπέρ ασωτείας», Η λέξη84, 5/1989, σ.342.
• Μπουκάλας Παντελής, Κριτική για το Ενός λεπτού μαζί, Η Καθημερινή, 10/11/1998.
• Νιάρχος Θανάσης, «Πίσω και πέρα από τις λέξεις», Η λέξη84, 5/1989, σ.347-349.
• Πηλίχος Γιώργος (συνέντευξη), Τα Νέα, 20/4/1983.
• «Σε β΄ πρόσωπο· Μια συνομιλία της Κικής Δημουλά με τον Αντώνη Φωστιέρη και τον Θανάση Νιάρχο», Η λέξη84, 5/1989, σ.388-389.
• Φωστιέρης Αντώνης, «Κική Δημουλά: Το τελευταίο σώμα μου», Η λέξη5, 6/1981, σ.402-403.
• Χατζηβασιλείου Βαγγέλης, «Ο ανορθόγραφος κόσμος· Κικής Δημουλά, Χαίρε ποτέ», Εντευκτήριο6, 4/1989, σ.119-120.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)